امروزه با توجه به رویكرد نوین جامعه به مقولۀ هنر، همراه با گسترش مراكز آموزشی هنر و نیز افزایش روزافزون علاقه‌مندان و هنرورزان، و گستردگی زمینه‌های هنری، نیازهای این قشر مهم و تأثیرگذار جامعه افزایش یافته و متنوع‌تر شده است. بر این اساس، مؤسسۀ متن فرهنگستان هنر، در چارچوب رسالتی كه در نشر و ترویج هنر عهده‌دار است، سعی دارد با انتشار آثاری در زمینه‌های مختلف هنری پاسخگوی نیاز علاقه‌مندان و محققان باشد.
انتشارات فرهنگستان هنر در اواسط سال 1383 با اخذ پروانۀ نشر به چاپ و نشر كتابهای تألیفی و ترجمه‌ای در حوزۀ هنر پرداخت. با گسترش فعالیتهای انتشارات فرهنگستان هنر و با توجه به کمبود ناشران تخصصی در حوزۀ هنر، پس از موافقت شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأسیس مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن»، در سال 1387 اساسنامۀ این مؤسسه در شورای هنر تصویب شد و این انتشارات از اوایل مرداد 1388 در قالب مؤسسۀ وابسته به فرهنگستان هنر فعالیت خود را ادامه داد. این مؤسسه تاکنون بیش از450 عنوان كتاب و نشریه را در كنار مجموعه مقالات هنر و سایر آثار تحقیقی معاونت پژوهشی فرهنگستان چاپ و منتشر کرده است.
کتابهایی که این مؤسسه تألیف، ترجمه و منتشر می‌کند در موضوعات گوناگون هنر، از جمله فلسفۀ هنر و زیبایی‌شناسی، هنرهای تجسمی، معماری و شهرسازی، ادبیات، کلیات و تاریخ هنر، هنرهای صناعی، هنرهاي نمايشي، موسیقی و مجموعه مقالات است.
یکی دیگر از اقدامات این مؤسسه بررسی رسالات کهن در راستای شناسایی و تصحیح نسخه‌های هنری، به منظور انتشار تعدادی از این نسخ است. بدین منظور تاکنون چندین نسخۀ خطی، از جمله شاهنامۀ شاه طهماسب، سه مثنوي هماي و همايون، روضة الانوار و كمال نامه خواجوي كرماني، قرآن به خط علیرضا عباسی، مثنوی معنوی به خط وصال، دیوان حافظ به خط وصال، جامع الالحان، پندنامۀ لقمان حکیم به خط میرعماد، ترجمۀ منظوم چهل حدیث نبوی به خط شاه‌محمود نیشابوری، دعای صباح به خط محمد شفیع تبریزی، دعای احتجاب به خط احمد نیریزی، پندنامۀ جامی به خط میرعماد، مرقع میرزا غلامرضا اصفهانی به خط نستعلیق، شرح ادوار مولانا مبارکشاه، مصحف روشن و بخش موسیقی دره التاج قطب الدین شیرازی منتشر گردیده و هم اکنون نیز آماده سازی و چاپ چندین نسخۀ خطی دیگر در برنامۀ کار مؤسسه گنجانیده شده که از مهم ترین آنها می توان به نسخۀ خطی خمسه شاه طهماسب كه جزو نفيس ترين و مهمترين نسخه هاي خطي ايران است و اصل آن در كتابخانه بريتانيا نگهداري مي شود اشاره کرد.
توجه به شناسایی، آماده‌سازی و چاپ اشیاء وآثار هنری موزه های داخل و خارج کشور نیز بخش دیگری از فعالیت های مؤسسه است. در این زمینه تاکنون عکسبرداری از گزیدۀ آثار موزه های مقدم و ملی در داخل کشور و آثار ایرانی موجود در مجموعه‌های لهستان و مجارستان صورت گرفته است که از آن میان کتاب شاهکارهای هنر ایران در مجموعه های لهستان در دو جلد (یک جلد تصاویر و یک جلد مجموعه مقالات) به زبان های فارسی و انگلیسی و کتاب جلوه‌هایی از هنر ایران دورۀ قاجار در مجموعه‌های مجارستان نیز در نيمه اول سال ۱۳۹4چاپ و منتشرشده است . همچنین کتاب خمسۀ شاه طهماسبی نیز به صورت نفیس به‌زودی چاپ و منتشر خواهد شد.
تاکنون چندین جلد از کتابهای این مؤسسه به عنوان کتاب درسی دانشگاهی معرفی و تعداد بسیاری نیز، به ویژه در حوزه‌های فلسفۀ هنر و زیبایی‌شناسی و معماری و شهرسازی، به دلیل استقبال گسترده خوانندگان چندین نوبت تجدیدچاپ شده است. همچنین چندین عنوان از کتابهای این مؤسسه موفق به دریافت جایزه‌های مختلف کتاب سال، کتاب فصل و کتاب تقدیری شده‌اند (کتاب سال 3 عنوان، کتاب تقدیری سال ۱3عنوان، کتاب فصل ۹عنوان و کتاب تقدیری فصل ۹عنوان). موسسه متن به دليل انتشار كتابهاي مهم و ارزشمند در تاريخ هنر ايران در مراسم افتتاح بيست و هفتمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران ، به عنوان ناشر برگزيده بخش ويژه انتخاب گرديد. همچنين فرهنگستان هنر در چهارمين آيين بزرگداشت نسخ خطي، به دليل چاپ نفيس شاهنامه شاه طهماسب به عنوان ناشر برگزيده انتخاب شد. در اين مراسم در بخشهاي ترجمه و تاليف نيز كتابهاي شاهكارهاي هنر ايران در مجموعه لهستان و دانشنامه مهر و حكاكي در ايران ، شايسته تقدير شناخته شدند. در ضمن این انتشارات در سال 1390 از سوی خانۀ موسیقی به عنوان ناشر برگزیدۀ حوزۀ موسیقی انتخاب گردید و کتابهای شرح ادوار مولانا مبارکشاه، شش مقام، موسیقی عصر صفوی، موسیقی قوم کرد، موسیقی ایلام، موسیقی قوم تالش، رسالۀ موسیقی موسوم به کلیات یوسفی منسوب به ضیاءالدین یوسف، پژوهشی در زندگی و آثار عبدالقادر مراغی و رسالۀ در بیان موسیقی شرقی و مقایسۀ آن با موسیقی اروپایی در موسیقی، موفق به دریافت جوایز گوناگون شدند. در پایان، از مؤلفان، مترجمان و ویراستاران حوزۀ هنر دعوت می‌کنیم تا با یاری خود بر غنای فعالیتهای این مؤسسه بیفزایند.
افشين شيرواني
سرپرست مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری فرهنگستان هنر«متن»
| 
